مذهب و گویش جمی
با وجود اینکه جم در ناحیهای میان شهرستانهای سنی نشین جنوب استان فارس و بوشهر واقع شدهاست ولی مردم بومی این شهرستان، عمدتا شیعه هستند، با این همه در میان شهرک نشینان جمعیت چندی از اقلیتهای زرتشتی ، مسیحی و یهودی و نیز اهل سنت زندگی میکنند. در سالهای نه چندان دوری نیز یهودیان بسیاری در جم زندگی میکردهاند که چند سال پیش به طور گروهی به اسراییل مهاجرت کردند.
تقریبا همهٔ نژادهای ایرانی از فارس و و لر و بختیاری و… در شهرستان جم وجود دارد ولی مردم بومی این شهرستان اکثرا فارس ،و فارس-بختیاری هستند. گویش جمی نام گویش مردم این منطقه میباشد. این گویش در ادامهٔ زبان پهلوی رایج در مناطق جنوبی ایران میباشد. باقی ماندن واج /v/ در این گویش و عدم تبدیل آن به /b/ یکی از ویژگیهای آوایی این گویش میباشد. واژگان و اصطلاحات کشاورزی و دامداری در این گویش کاملا متفاوت از فارسی معیار است. یکی از لهجههای روان واصیل زبان فارسی در این منطقه رواج دارد که دارای ویژه گی هایی تقریبا منحصر به فرد است به عنوان نمونه میتوان از تلفظ صدای (آ)در کلمات((خانه، شانه، لانه، باران و…)) یاد کرد نمونهٔ دیگر مربوط به کار برد شناسههای ((مان، تان، شان))به صورت کامل است یعنی در صحبتهای روزمره مردم ترکیبات صحیح وکاملی همچون ((خانه مان ، پولتان ،خودشان و…)) بدون تبدیل الف به (و) – که در بیشتر لهجههای کشورمان رایج است به وفور به کار میرود .
منبع:
محمد صدیق، عبدالرزاق، «صهوة الفارس فی تاریخ عرب فارس»، چاپ اول، شارجه: چاپ خانه المعارف، ۱۹۹۳ میلادی به (عربی).